Francuski predsjednik Emmanuel Macron završio je trodnevnu posjetu Kini, dijelom u pratnji šefice Evropske komisije Ursule von der Leyen, koja je otišla kući dan ranije.
Dvostruka posjeta došla je u vrijeme kada zemlje EU, zabrinute zbog rastućeg kinesko-ruskog partnerstva, traže načine da ojačaju vlastiti diplomatski angažman s Pekingom.
Prisustvo Von der Leyen na putovanju naširoko je viđeno kao “provjera” Macrona, kako bi se osiguralo da se pridržava ” evropskog jedinstva ” po pitanju odnosa EU sa Kinom. Prije posjete, ona je održala oštro obraćanje, upozoravajući Kinu da ne podržava Rusiju u ukrajinskom sukobu i osudila Peking jer je postao “represivniji kod kuće i asertivniji u inostranstvu”.
Iako je pozvala blok da smanji “ovisnost” o Kini, ona se takođe protivila potpunom “razdvajanju” ekonomija, na šta su pozvale SAD. Trajni trgovinski odnosi bili su jasno vidljivi činjenicom da je Macron bio u pratnji 50-člane delegacije poslovnih lidera koja je došla u Peking da potpiše ugovore.
Neobično je da Macron, zagovornik takozvane “strateške autonomije” EU u pregovorima s drugim akterima na svjetskoj sceni, i von der Leyen, vatreni atlantičarka koja se navodno sprema da bude sljedeći generalni sekretar NATO-a , oboje su bili u Kini zajedno.
Uprkos njihovim pomalo suprotstavljenim agendama, njihova posjeta je bila neto pozitivna za Peking i neto negativna za pokušaje SAD-a da prisile EU da u potpunosti stane na svoju stranu u vlastitom geopolitičkom krstaškom ratu protiv Pekinga. SAD gledaju na sve pokušaje EU da stupi u kontakt s Kinom s prezirom i čini sve da je potkopaju gdje je to moguće.
Isto tako, kada je u pitanju ukrajinski sukob, Washington je odmah odbacio pokušaj Kine da otvori pregovore predstavljanjem svog mirovnog plana od 12 koraka, a američki državni sekretar Antony Blinken optužio je Peking da pruža “diplomatsko pokriće” za ono što je nazvao pokušajima Rusije da ” zamrzne rat”. Međutim, nedavna posjeta Xi Jinpinga Moskvi je očito pokazala liderima EU, koji bi radije da se rat završi, a ne da se odugovlači u nedogled, potencijalne posljedice „ gubljenja Kine “ – i sada Macron poziva Xi-ja da posreduje u povratku za pregovarački sto tako što ” dovodi Rusiju k sebi “.
Drugim riječima, mnogi čelnici EU, osim onih koji su previše revni i fanatični u državama kao što je Litvanija, sada shvaćaju da moraju nastaviti s diplomatskim naporima kako bi „održali Kinu na brodu“, što zauzvrat ilustruje taktičku oštroumnost Xi Jinpinga u očuvanju svog partnerstvo sa Moskvom bez eksplicitnog odobravanja sukoba u Ukrajini. To je Kini dalo geopolitičku polugu.
Takođe treba napomenuti da Kina nikada nije pokušavala da se suprotstavi Evropi, već je njen glavni cilj bio da pokuša da po svaku cenu zadrži Evropu van američkog tabora. EU, na kraju krajeva, zajedno predstavlja najveće izvozno tržište koje Kina ima u razvijenom svijetu i stoga je ključna za rast i razvoj Kine.
Naravno, s druge strane, SAD već dugo veoma agresivno nastoje da potkopaju izglede Kine u EU. Vodila je rat javnog mnjenja protiv Pekinga, koristeći svoje vlastite think-tankove koje sponzorira država, i gurajući pitanja poput ljudskih prava da bi stvorila negativno raspoloženje i blokirala angažman, kao što je Sveobuhvatni sporazum o ulaganjima (CAI), koji predložen je još 2013. godine i još uvijek čeka ratifikaciju deceniju kasnije. Slično, SAD koriste bilateralnu i jednostranu diplomatiju da potkopaju odnose Kine sa određenim evropskim zemljama u pokušaju da unište svoje pokušaje da se angažuje sa blokom kao celinom.
Na primjer, SAD su eksplicitno podržale Litvaniju u potkopavanju principa „Jedne Kine” otvaranjem „ predstavništva na Tajvanu”. Takođe je primorala Holandiju da pristane na nove kontrole izvoza za slanje naprednih mašina za litografiju (koje se koriste za izradu kompjuterskih čipova) u Kinu. Slično tome, budući da EU nikada ne bi mogla pristati na sveobuhvatnu zabranu Huaweijeve primjene u 5G mrežama 2020., SAD su jednostavno pribjegle bilateralnom približavanju zemljama jednu po jednu, natjeravši ih da pristanu na zabranu sve dok one države koje nisu bile uključene, kao npr. Njemačka, bile su efektivno izolovane i nisu mogle voditi agendu EU.
Konačno, EU je blok koji može djelovati samo konsenzusom između svih svojih država članica, ali ako SAD mogu potkopati taj konsenzus, mogu baciti ključ na posao i razbiti cijelu mašinu. Zbog toga je Evropi tako teško da zaista stvori “autonomnu” spoljnu politiku sposobnu da služi koherentnim “ evropskim interesima”. To znači da kada nacije poput Francuske i Njemačke izjavljuju svoju želju za angažmanom s Kinom, one naravno imaju utjecaj, ali ukupni učinak nikada nije istinski dosljedan. Blok je podvrgnut stalnom natezanju konopa u svom vanjskopolitičkom pravcu, što u konačnici pokazuje da Evropa ostaje više putnik, a ne igrač u svijetu američko-kineske konkurencije.
Međutim, uprkos tradicionalnoj dominaciji SAD-a nad Evropom, Peking nikako nije van igre, jer onoliko koliko SAD mogu igrati zavadi pa vladaj protiv zemalja EU, može i Kina – a ishod posjete pokazuje da vrlo dobro. Nakon što su von der Leyen i njenu poruku „jedinstva“ primili sa znatno hladnijim prijemom, Kinezi su priredili srdačnu čajnu ceremoniju za Macrona, nakon potpisivanja zajedničkog saopštenja u kojem se naširoko govori o poboljšanju trgovinskih, ekonomskih i kulturnih veza, ali se gotovo ništa ne spominje. glavne političke tačke zastoja između Kine i EU – dobri odnosi Pekinga s Moskvom i Xijevo odbijanje da osudi ruskog predsjednika Vladimira Putina zbog ukrajinske krize.
Za Kinu je ovo čista pobjeda. Za Francusku je ovo pobjeda u smislu trajnih poslovnih i ekonomskih odnosa s Kinom, ali gubitak u tome što su svi Macronovi pokušaji da promijeni mišljenje o Putinu i Ukrajini bili sveobuhvatno blokirani .
Za von der Leyen, čija je misija u Pekingu bila čisto politička, to je bio potpuni neuspjeh. Ne samo da je njena poruka naišla na gluhe uši, nego se i dodvoravanje Francuske nastavilo nesmanjeno pod njenim nosom. Ali, što je možda najvažnije, rezultat ove posjete zadao je udarac američkoj agendi, pokazujući da se na pozitivnim odnosima Kine i EU isplati raditi, a pokušaji Washingtona da zabije klinove između njih su za sada uzaludni.
Autor: Timur Fomenko
